Zorginstituut Nederland adviseert de minister om vitamine D uit het basispakket te schrappen. Maar de kosten voor niet-slikken zijn veel hoger voor de samenleving. Een slechte ontwikkeling dus, schrijft Léon Tinke in zijn opiniebijdrage.
Zorginstituut Nederland adviseerde vorige week aan zorgminister Ernst Kuipers om vitamine D-middelen uit het basispakket te schrappen. Vitamine D werkt wel, maar mensen kunnen die zorg zelf wel betalen, aldus het Zorginstituut.
Met die redenering zet het instituut de vergoeding van goedkope en doelmatige zorg op de helling en morrelt zij aan de solidariteit als grondslag van onze zorgverzekering. Waarom zou je nog premie betalen voor de dure behandeling van zeldzame ziektes als je zorgverzekering de dagelijkse zorg voor grote aantallen mensen niet meer dekt, omdat die te goedkoop zou zijn?
Voorkomen is beter dan genezen. En goedkoper. Juist in de zorg. Zo voorkomt het gebruik van vitamine D botbreuken door botontkalking. Zo’n 1,5 miljoen ouderen krijgen nu vitamine D voorgeschreven. Dat kost zo’n €0,20 per dag inclusief de begeleiding van de apotheker. Dit is kosteneffectief, erkent ook het Zorginstituut. Dat wil zeggen dat de maatschappelijke kosten van het gebruik van vitamine D lager zijn dan de kosten van de behandeling van de botbreuken die hiermee voorkomen worden. Nog los van de impact die dergelijke botbreuken hebben op patiënten en het nodeloos belasten van ziekenhuizen en mantelzorgers.
Je zou dus zeggen: fijn dat zo veel ouderen trouw de noodzakelijke aanvullende dosis vitamine D gebruiken. En als in het najaar corona weer opleeft, draagt het gebruik ook bij aan een betere weerstand. ‘If it ain’t broke, don’t fix it’. Toch adviseert het Zorginstituut de minister om de vergoeding stop te zetten. De redenering ‘het kost zo weinig dat je het zelf wel kunt betalen’ is gevaarlijk omdat deze niet wordt onderbouwd. Sinds wanneer doet het Zorginstituut aan inkomenspolitiek? Waarop baseert het Zorginstituut dat iedere oudere met een enkel AOW-tje dat wel kan betalen, boven het verplichte eigen risico van €385,00 per jaar?
Daarbij klinkt het alsof het instituut adviseert over een schadepolis in plaats van over een zorgverzekering. Een schadepolis neem je om ingedekt te zijn voor de kleine kans dat je een grote schade krijgt. Maar een zorgverzekering moet waarborgen dat je er zeker van bent dat je goede zorg krijgt als dat nodig is. Op dat uitgangspunt is het solidariteitsbeginsel gebaseerd. Ook bij goedkope en doelmatige zorg.
Maagzuurremmers
Je moet er toch niet aan denken dat het Zorginstituut deze redenering op het hele geneesmiddelenpakket loslaat. Een behandeling met de veelgebruikte maagzuurremmers of cholesterolverlagers kost bijvoorbeeld nauwelijks €0,50 pet maand, dat is bijna 2 cent per dag. Sterker nog: 80% van de geneesmiddelen die buiten het ziekenhuis worden voorgeschreven kost niet meer dan 6 cent per dag. Futiele bedragen die zorgverzekeraars er overigens niet van weerhouden om hierbij fanatiek hun eigen preferentiebeleid te voeren. Elke zorgverzekeraar voert zijn eigen huismerk. Maar onder het adagium van het Zorginstituut wordt vrijwel het hele geneesmiddelenpakket doe-het-zelf-zorg. Met onomkeerbare gevolgen voor een goed en veilig geneesmiddelengebruik.
Want ook al kosten de meestgebruikte geneesmiddelen een paar dubbeltjes, het blijven risicovolle middelen. Waarbij therapietrouw en juist gebruik van evident belang zijn. Voor je het weet loopt het aantal hartaanvallen, beroertes en maagbloedingen uit de hand, als die goedkope cholesterolverlagers en maagzuurremmers niet meer worden voorgeschreven, vergoed en gebruikt. Zoveel discipline hebben wij Nederlanders niet.
In de redenering van het Zorginstituut wordt vrijwel het hele geneesmiddelenpakket doe-het-zelf-zorg.
Daarbij zijn therapietrouw en goed gebruik niet vanzelfsprekend. Het merendeel van de ouderen die vitamine D voorgeschreven krijgt, gebruikt die in een zogenoemde “weekrol” waarin de geneesmiddelen per innamemoment zijn verpakt. Dat gebeurt niet voor niets. Een arts schrijft een weekrol voor aan patiënten die moeite hebben om hun geneesmiddelen uit elkaar te houden en op het juiste moment de juiste hoeveelheid moeten slikken. Deze hulpbehoevende ouderen zouden het in de redenering van het Zorginstituut voortaan zelf mogen uitzoeken.
En als minister Kuipers dan toch naar een bezuiniging op zoek is: kan het dan niet goedkoper? Zeker wel. Het Zorginstituut Nederland zou kunnen adviseren om de goedkopere dagelijkse dosis vitamine D weer te vergoeden. In 2016 werd deze op advies van datzelfde instituut uit het verzekerde pakket geschrapt. Met als gevolg dat nu de duurdere wekelijkse en maandelijkse doses worden voorgeschreven en gebruikt. Iets dat je toen al op je klompen kon aanvoelen.
Een kwestie van beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald. Maar ja: het vereist wel lef om op je schreden terug te keren.
Léon Tinke is voorzitter van BG Pharma, brancheorganisatie van farmaceutische groothandels, en ceo van Pluripharm groep. Pluripharm levert alle voorkomende medicatie aan apothekers, waaronder goedkope medicatie en medicatie in weekrollen.